Verborgen verhalen #7

Een kijkje in de collectie

Onze collectie blijft groeien! In deze blog vertelt conservator Suzan Rüsseler je meer over, de in 2023 verworven, installatie van de Afghaans-Nederlandse kunstenaar Narges Mohammadi die haar persoonlijke ervaringen als vluchteling een groter dimensie geeft in haar kunst. 

 

De vrijheid om kind te kunnen zijn

The kite that never flew [De vlieger die nooit vloog] is de poëtische titel van een installatie van de Afghaans-Nederlandse kunstenaar Narges Mohammadi (geb. 1993). Onder een ivoorkleurige, papierachtige laag met een fijn reliëf tekenen zich verschillende objecten af. Je herkent strandspullen en speelgoed: een kleine stretcher, een karretje, zandemmer en -vormpjes en waterpistolen – allemaal zijn ze omhuld door dezelfde witbeige huid van papier-maché. Soms piept er nog een klein stukje plastic in een felle kleur eronder door. Je denkt wellicht aan zomers vertier en lange dagen aan het strand maar de verstilde scenerie heeft ook iets beklemmends. De tijd lijkt stil te staan – geen mogelijkheid om zandkastelen te bouwen. De melancholieke titel triggert de verbeelding. Waarom vloog die vlieger uit de titel nooit? Het antwoord op die vraag ligt in het levensverhaal van de kunstenaar besloten.

Narges Mohammadi, 'The kite that never flew'(detail) 2023, foto bij Josefina Eikenaar, collectie TextielMuseum

 

Pijn smeden tot kunst

Tradities, rouw en herinneringen zijn belangrijke thema’s in het werk van Narges Mohammadi. In ‘The kite that never flew’ (2023) verbeeldt de kunstenaar pijnlijke herinneringen aan haar kindheid en het gemis van een onbevangen jeugd. Als negenjarige vluchtte zij met haar familie voor het oorlogsgeweld in Afghanistan en verbleef, aangekomen in Nederland, in verschillende AZC’s. De ervaring van haar vlucht en het opgroeien onder onzekere omstandigheden, als vluchteling in Nederland, heeft diepe sporen achter gelaten.

In een film naar aanleiding van haar solo-tentoonstelling in 2023/24 in Museum Beelden aan Zee vertelt Mohammadi dat ze het strand eerder mijdt vanwege de nare herinneringen aan haar vlucht, het afleggen van land op een gammele boot. (1) Alsnog bleek het maken van de installatie ook een helende ervaring. Het begon met het plezier in het kopen van strandgerei dat zij zelf nooit heeft gehad. Samen met anderen maakte zij het papier-maché en bestreek de objecten. De keuze voor de hobby-techniek van het papier-maché, vaak uitgevoerd door kinderen, versterkt voor de kunstenaar het spelelement.

Papier-maché wordt gemaakt van kleine stukjes of repen gescheurd papier die samen met water en behangplaksel een massa vormen, die vervolgens uithardt. Velen herinneren zich zeker het knutselen van lantaarns door het omhullen van een ballon met papier en behangplaksel. Mohammadi gebruikte echter verscheurde reepjes katoen met water en lijm als basis voor haar ‘pap’. Als een deken van rouw omsluit het ‘textiel’-maché de objecten.

 

'The kite that never flew'het stille verhaal in de collectie

Mohammadi’s installatie ‘The kite that never flew’ maakte indruk toen ik die voor het eerst in 2023 zag op de kunstbeurs Art Rotterdam. Uit de grote hoeveelheid kunstwerken die de aandacht opeist nestelde zich de verstilde scene van verdwaald lijkende strandobjecten in mijn geheugen. Het werk trekt de blik aan en tegelijkertijd ontsluit het zich niet meteen. Door de sfeer die het oproept en de titel begrijp je echter intuïtief dat het om iets als een onvervuld verlangen gaat.

Naast kunstwerken en design verzamelt het TextielMuseum ook zoveel mogelijk uit het creatieve proces. Mohammadi levert bij de verschillende werkgroepen van ‘The kite that never flew’ zelf een geprinte set A4’tjes en het onderzoeksdossier dat ze samenstelde over de economie en (illegale) industrie die ten grondslag ligt aan de handel in vluchtelingen – documenten die het museum vaak ook toont in tentoonstellingen.

 

Het spotten van talent

Atelier-, eindexamen- en beursbezoeken zijn enkele van de mogelijkheden in de zoektocht. Mohammadi’s zag ik voor het eerst tijdens haar eindexamen in 2020 waarvoor ze de Young Blood Award in de wacht sleepte. Het volgden de Charlotte Van Pallandt Prijs en in 2024, een paar maanden na aankoop van het TextielMuseum, de Volkskrant Beeldende Kunst Prijs. De vakjury van die prijs prees Mohammadi’s werk omdat het zowel hart als hoofd raakt en invoelbaar maakt hoe ontheemding gaten slaat in een mensenleven. (2)

 

 Voetnoten:

1. https://www.youtube.com/watch?v=CEqwg1Gd2G4

2. https://schiedam24.nl/artikel/narges-mohammadi-wint-zowel-hart-als-hoofd)

Wil je meer te weten komen over de kunstenaar? Zie haar website.

https://www.nargesmohammadi.com/nl

Artikelen over Narges Mohammadi:

https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/narges-mohammadi-wint-volkskrant-beeldende-kunst-prijs-2024-haar-werk-bevat-ontroerende-levensverhalen~b2a9fd49/

https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/moslima-s-in-amsterdam-west-werken-aan-een-krachtig-beeld-dat-hen-representeert-we-willen-positiviteit-uitstralen~b4819a198/

 

https://www.oneworld.nl/mensenrechten/narges-mohammadi-femicide-monument/