Bauhaus& – modern textiel in Nederland

De moderne en idealistische ontwerpopvattingen van de opleiding laten hun sporen ook in de Nederlandse textielvormgeving na. De tentoonstelling ‘Bauhaus& | Modern Textiel in Nederland’ zoomt in op de invloed van het Bauhaus in de Nederlandse textielvormgeving en toont de lijn van het verleden naar het heden. Een handvol Bauhäusler, zoals de studenten worden genoemd – afgestudeerd in de weverij van het Bauhaus in Dessau – gaat hier in Nederland aan de slag. Zij inspireren latere generaties textielontwerpers en kunstenaars. In de expositie ‘Bauhaus&’ is de blik ook gericht op een viertal kunstenaars van nu, die in opdracht van het TextielMuseum nieuw werk maakten dat reflecteert op het erfgoed van de befaamde opleiding.

Bezoekers bij het werk van Koen Taselaar. Foto: Tommy de Lange

Bauhaus& de weefsters

Het Bauhaus in Dessau formuleert een radicaal andere kijk op vormgeving dan de gangbare ontwerpopvattingen van de 19de eeuw. In de weverijwerkplaats staan functionaliteit, (betaalbare) serieproductie en gebruiksstoffen hoog op de agenda. De tentoonstelling neemt je mee in de wereld van het weefatelier van het Bauhaus en toont de rijkdom aan weefsels, kleur- en materiaalexperimenten van Gunta Stölzl, Anni Albers, Otti Berger en van de leerlingen die later in Nederland gaan werken. Door de ogen van de weefsters Kitty van der Mijll Dekker, Greten Neter-Kähler, Lisbeth Oestreicher en Otti Berger zien we wat het Bauhausonderwijs voor hen betekent en hoe zij de ontwerptheorie in hun eigen praktijk in Nederland vormgeven. Uniek lesmateriaal uit hun onderwijstijd, uit de collectie van het TextielMuseum, werpt licht op de werkwijze: het ontwerpen vanuit de techniek, met nieuwe materialen als cellofaan en ijzergaren.

Lang staan de weefsters van het Bauhaus in de schaduw van hun mannelijke collega’s als Paul Klee, Johannes Itten en Wassily Kandinsky, hoewel hun weefsels volledig beantwoorden aan het Bauhausideaal en grote populariteit genieten. Langzaam wint de erkenning voor deze vrouwen aan terrein en worden zij in musea als het MoMA en de Tate voor het voetlicht gebracht.

Met deze tentoonstelling toont het TextielMuseum dat ook de Nederlandse weefsters een ereplaats verdienen.

Bezoeker bij het werk van Saskia Noor van Imhoff. Foto: Diewke van den Heuvel.

Bauhaus& een latere generatie

Kitty van der Mijll Dekker en Greten Neter hebben hun sporen eveneens sterk nagelaten in het onderwijs. Ze zijn beiden decennialang docent aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs (IvKNO), de latere Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Hun ideeën, gestoeld op de onderwijsmethoden van het Bauhaus, vinden een voedingsbodem bij een nieuwe generatie ontwerpers en kunstenaars als Herman Scholten, Margot Rolf en Maria Blaisse en zorgen er mede voor dat textiel een ‘moderne’ uitstraling krijgt. De ‘zware’ en decoratieve textielproducten van de art nouveau en Amsterdamse School, die in Nederland lang populair zijn, worden vervangen door lichte, luchtige weefsels met abstracte dessins. Vanaf de jaren ’70 vindt ook een ontwikkeling naar een autonome textiele kunst plaats.

Bauhaus& TextielLab

Het TextielMuseum heeft de 100-jarige herdenking aangegrepen om vier kunstenaars uit te nodigen om in de werkplaats van het museum, het TextielLab, aan de slag te gaan. Saskia Noor van Imhoff, Krijn de Koning, Marijn van Kreij en Koen Taselaar gebruiken hier de high en low tech mogelijkheden om hun ideeën, geïnspireerd door het Bauhaus, vorm te geven.

Bezoeker bij het werk van Marijn van Kreij. Foto: Diewke van den Heuvel

Koen Taselaar

Het eeuwenoude Tapisserie de Bayeux, maar ook recentere textiele beeldverhalen zijn voor Koen Taselaar inspiratiebronnen voor zijn opdracht. De geschiedenis van het Bauhaus van 1919 tot 1933 is zijn onderwerp. Van de vroege experimentele en uitbundige jaren tot de late periode, die steeds meer om de architectuur en het functionalisme draait.

Marijn van Kreij

In 1928 weeft Gunta Stölzl één van haar meest beroemde wandkleden, 5 Chöre. Voor Marijn van Kreij vormt dit wandkleed het uitgangspunt voor zijn collectieopdracht. Voor hem is een bestaand beeld een beginpunt, waar hij op doorwerkt. Zelf zegt hij hierover: ‘Bij het bestuderen en natekenen van zo’n beeld ontstaan er als vanzelf verschillen. Het is een vorm van andermans werk ‘verwerken’.

Bezoekers in de tentoonstelling. Foto: Diewke van den Heuvel.

Krijn de Koning

De machinekamer van de oude 19de-eeuwse wollenstoffenfabriek van Chr. Mommers, nu het museum, is het decor van de site specific installatie van beeldend kunstenaar Krijn de Koning. De Koning houdt zich in zijn werk bezig met de vraag hoe architecturale ruimtes kunnen worden ervaren.

Saskia Noor van Imhoff

Saskia Noor van Imhoff liet zich in haar installatie #+38.00 inspireren door de modernistische Meisterhäuser van Walter Gropius uit 1925-26 en de natuur rond een ander bouwwerk, het Kaufmann House in Palm Springs (Californië) van architect Richard Neutra uit 1946.

Meer over Bauhaus en collectieopdrachten

foto: limited edition theedoek Kitty van der Mijll Dekker by TextielMuseum

‘Het Bauhaus in Dessau formuleert een radicaal andere kijk op vormgeving dan de gangbare ontwerpopvattingen van de 19de eeuw. In de weverijwerkplaats staan functionaliteit, (betaalbare) serieproductie en gebruiksstoffen hoog op de agenda’

Bauhaus& by TextielMuseum

In het kader van de expositie ‘Bauhaus&’ brengt het label by TextielMuseum een uniek stuk uit de collectie van het TextielMuseum opnieuw uit. Het is een bijzondere glazendoek die Kitty van der Mijll Dekker in 1935 ontwerpt voor de damast- en linnenweverij E.J.F. van Dissel & Zn. in Eindhoven. Het ontwerp, dat zeer modern en vernieuwend is voor die tijd, is opnieuw geproduceerd in het TextielLab.

In een tijd waarin droogdoeken doorgaans rood- of blauw geblokt zijn, wordt dit ontwerp direct door de pers geroemd. Hij is dan ook tientallen jaren een bestseller. De doek laat een geraffineerde combinatie zien van rode en blauwe strepen met kleurnuances op de plaatsen waar de strepen elkaar kruisen. Ook de asymmetrie wordt anno 1935 als baanbrekend beschouwd. De doek is tijdens de looptijd van de tentoonstelling in gelimiteerde oplage verkrijgbaar in de TextielShop en online via by.textielmuseum.nl!

100 jaar Bauhaus in Nederland

Verschillende musea en instellingen in Nederland besteden aandacht aan 100 jaar Bauhaus:

Museum Boijmans Van Beuningen
nederland ⇄ bauhaus – pioniers van een nieuwe wereld
09.02.2019 – 26.05.2019

Goethe- Institut
Expanding Bauhaus
New Reflections on the Bauhaus Movement in Time-Based Media Art
14.02.2019 – 16.05.2019

Filmreeks

Met films van o.a. Niklas Goldbach, Miriam Gossing & Lina Sieckmann, Rachel Rose, Adnan Softic, Rebecca Ann Tess, Dimitri Venkov, Benjamin Verhoeven, Tobias Zielony en Moira Zoitl. Meer informatie en de data vindt u op: www.goethe.de/nederland.

Virtual Bauhaus

02.03.2019 – 20.12.2019
toegang: gratis (alleen op afspraak via [email protected])

Chabot Museum
De Branding Rotterdam
03.03.2019 – 01.09.2019

Van Nellefabriek

Iedere zaterdag en zondag om 13.00 , 14.00 en 15.00 uur
INCLUSIEF GRATIS(?) BUSVERBINDING MUSEUMPARK – VAN NELLEFABRIEK
Vertrektijden bus Museumpark: 12.30, 13.30, 14.30 uur

Groninger Museum

Gunta Stölzl: 100 jaar Bauhausstoffen
30.03.2019 – 01.09.2019
Wall House#2, Lutulistraat 17 in Groningen