Japans ambacht in hedendaags design
23 December 2015
Japans ambacht en vakmanschap is een ware trend. De komende weken worden diverse workshops en masterclasses rond dit thema georganiseerd in het kader van de tentoonstelling 'Fiber Futures | Kunst uit Japan'. Je gaat hierbij zelf aan de slag met textiel technieken die hun oorsprong vinden in Japan. Denk hierbij aan imperfect design, indigo en patchwork.
Maar waar komen deze trends eigenlijk vandaan? Hoe zijn ze ontstaan? Floor Borsboom, redacteur van Stylink, vertelt er meer over.
Herstellen, laten herleven, waarderen; de schoonheid van imperfectie
De Japanse uitdrukking Mottainai staat voor het “wat zonde”-gevoel dat je krijgt als je dingen verspilt. ‘Zero waste’ is het hedendaagse zusje van Mottainai: een concept dat modeontwerpers toepassen in een poging de verwoestende impact die de modeindustrie op het milieu heeft tegen te gaan. Wabi Sabi is een Japans principe dat soberheid, spaarzaamheid en bescheidenheid eert, en daarmee ook de waarde van objecten die onvolmaakt, vergankelijk of onvolledig zijn. Veel designers integreren deze esthetische praktijken in hun ontwerpproces. Het gevolg hiervan is dat gebruik, roest en slijtage een aantrekkelijke en gewenste kwaliteit in zowel mode als interieur is geworden. Het recyclen van textiel heeft een lange geschiedenis in Japan. Al in de 17e eeuw werd in katoenen indigo stoffen nieuw leven geblazen met sashiko, boro en sakiori.
shibori behang en dip dye blouse (beeld via www.kleurinspiratie.nl)
Indigo: bron van inspiratie
Voor ontwerpers die op zoek zijn naar oude ambachten en technieken, patronen en kledingtradities is indigo een grote bron van inspiratie. Indigo in textiel bestaat al eeuwen maar haar aanwezigheid en waardering is de afgelopen jaren duidelijk gegroeid en heeft zich ontwikkeld tot een ware trend. En via Japanse indigo kom je al snel uit bij sashiko, boro en shibori.
sashiko patronen (beeld via: threads.srithreads.com)
Sashiko
Sashiko is een Japanse stiktechniek die in de 18e eeuw is ontstaan. Sashiko is ontwikkeld om kleding en textiel te versterken of te repareren, maar is later ook decoratief gebruikt om quilts en borduurwerk te verfraaien. Bij sashiko worden voornamelijk indigo-geverfde stoffen gebruikt. Je herkent sashiko aan eenvoudig lopende steken in contrasterende, katoenen garens en in het herhalen en verbinden van geometrische, grafische patronen. Een opvallend element in alle sashiko patronen is het gebruik van ruimte: Japanse ontwerpen maken volledig gebruik van lege of ‘negatieve’ ruimte als een onderdeel van het algemene patroon.
Comme des Garçons (beeld via: www.fancy.com)
Boro
Ook werden meerdere lagen stof met de stiktechniek sashiko op elkaar geborduurd: zo werd de stof sterker en het kledingstuk warmer – net als patchwork. Het resultaat van al die lagen stof, een gerafelde, grove textuur, heet dan weer Boro – letterlijk ‘lap’ of ‘vod’. Boro is afgeleid van de uitdrukking ‘boro boro’, dat de schoonheid viert in iets dat vervallen, gerepareerd of gerafeld is.
Shibori
Shibori is één van de oudste indigo dye technieken in Japan. Bij shibori wordt de stof gevouwen, afgebonden, verdraaid, geklemd of vastgenaaid om bepaalde delen voor de kleurstof onbereikbaar te houden, zodat je bijzondere kleureffecten bereikt. Je kunt daarmee eindeloos variëren en het zo eenvoudig of complex maken als je wilt. Er zijn verschillende Shibori technieken: de Kanoko techniek komt het dichtst bij de Westerse versie van tie-dye. Bij deze techniek worden stukken stof afgebonden met draad om het gewenste patroon te creëren. Daarnaast heb je nog Miura, Kumo, Nui, Arashi en Itajimi; elke methode wordt gebruikt om een bepaald effect te bereiken, maar elke methode wordt ook in overeenstemming met de stof gebruikt. Dus de methode hangt niet alleen af van het gewenste patroon maar ook van de eigenschappen van de stof. Het gebruik van verschillende technieken samen resulteert in nog complexere effecten.
Sakiori
(Nog) weinig te vinden in hedendaagse mode en interieur, maar toch even in de spotlight: ‘Sakiori’. Een traditionele Japanse weeftechniek waarbij oude lappen worden gerecycled. Versleten kimono’s werden in reepjes stof gesplitst en daarna teruggeweven in prachtig nieuw textiel. Een ultieme vorm van recycling en bedacht vanuit de Mottanai denkwijze.
sakiori kleed van Kokoon Community
Sashiko en Boro in hedendaagse mode en interieur
Toonaangevende labels en ontwerpers werken met deze ongekunstelde Japanse naaitechnieken en creëren zo tijdloze, handbewerkte stukken. Veel designers die zich laten inspireren door Japanse ‘workwear’ – arbeiderskleding, de heritage fashion trend – passen Sashiko en Boro technieken toe. Dé trend’ anno 2015.
Maison Martin Margiela (beeld via: www.elle.com)
Lees het volledige artikel op Stylink.nl.
