'3D-printen' met de nieuwe breimachine

Duurzame driedimensionale vormen maken van textiel, dat is onze nieuwjaarswens. Onze allernieuwste breimachine kun je zien als een soort 3D-printer, maar in plaats van plastic gebruiken we garen. In het TextielLab is een ambitieus onderzoekstraject gestart naar het zogeheten vormbreien.

We zijn 2024 begonnen met een goed voornemen: We willen breien tot een vanzelfsprekende toepassing binnen de beeldende kunst maken door de grenzen van de techniek op de rekken. “Vanuit de geschiedenis zat weven meer in ons DNA,” zegt Noortje van den Elzen, projectleider van het Research & Development (R&D) programma. Dit verklaart waarom de afgelopen tijd voornamelijk onze wevers het voortouw hebben genomen op het gebied van baanbrekende experimenten in het lab. Maar het afgelopen jaar is voorgesorteerd op een flinke inhaalslag vanuit de breiafdeling.

Ada M. Patterson’s werk ‘Dark Enough to see the Stars’ gemaakt op de breimachine. Foto: Patty van den Elshout | Sofie Roterman inspecteert haar samples in het TextielLab. Foto: Patty van den Elshout

Nieuwe aanwinsten

Deze inhaalslag begon met een investering in mensen en machines op de breiafdeling. Zo is er een volledig digitaal instelbare rondbreimachine aangeschaft die dikker garen aankan, waarmee de mogelijkheden van rondbreien enorm zijn toegenomen. Productontwikkelaar Mathilde Vandenbussche en technisch specialist Yani Chuang zijn deze nieuwe machine, die in de industrie vooral gebruikt wordt voor het maken van matrassen, uitvoerig aan het testen op andere opties. Ondertussen hebben de rondbreiers en vlakbreiers elkaar wegwijs gemaakt op ‘hun’ machines, om meer kruisbestuiving tussen de technieken mogelijk te maken. Afgelopen maand werd reikhalzend uitgekeken naar de nieuwste aanwinst: de STOLL CMS 830 ki S knit & wear E7.2. Een hele mond vol, dus op de vloer noemen wij 'm kortweg de S-machine.

 

3D-printer vs. breimachine

De nieuwe machine, die vlak voor de kerst in het lab werd geïnstalleerd, is bij uitstek geschikt voor het zogenaamde vormbreien. Hierbij komen naadloze 3D-vormen in één stuk van de machine, vaak zonder dat ze nog in elkaar gezet moeten worden. Van den Elzen: “Alles wat je 3D kunt printen kun je in wezen ook breien, maar dan wel met de kwaliteit en de verfijning van textiel. Dat vinden wij een interessant uitgangspunt voor makers, ook als ze nog nooit van hun leven gebreid hebben.” Het mooie van de S-machine is dat we er nog uitgesprokener vormen mee kunnen breien dan met de huidige breimachines, omdat we langere verschillen en grotere uitstulpingen kunnen maken.

De S-machine wordt geïnstalleerd in het TextielLab. Foto's Josefina Eikenaar

Grenzen opzoeken

Onze brei-experts staan te popelen om te gaan experimenteren. “We signaleren niet alleen dat er vanuit de makers steeds meer vraag is naar vormbreien,” aldus Van den Elzen, “maar we willen zelf ook graag groeien op dit vlak.” We gaan dus niet zomaar zelf aan de slag, maar schakelen de hulp in van drie kunstenaars: Elmo Mistiaen, Marlou Breuls, en Henrik Vibskov. Zij gaan dit jaar alle drie aan de slag met een R&D-opdracht om zo samen met onze productontwikkelaars en technici de mogelijkheden van de S-machine te verkennen. We hopen dat zowel de productontwikkelaars als de machines extra worden uitgedaagd door de vraag van de kunstenaars. De teams die hiervoor worden samengesteld krijgen elk maar liefst veertig ontwikkeldagen in het lab om grondig de diepte in te gaan met hun onderzoek en een groot object kunnen maken.

Productontwikkelaar Sarena Huizinga en Elmo Mistiaen aan de slag in het lab. Foto's: Josefina Eikenaar

Volumineuze body art

In dit onderzoekstraject houden we het niet bij experimenteren en interessante kleinschalige stalen “Met dit programma maken we écht tijd en ruimte voor breien,” aldus Van den Elzen. Het doel is om tot een omvangrijk 3D-gebreid object te komen: “We willen er iets spectaculairs van maken.” De resultaten worden eind dit jaar getoond in een nieuwe tentoonstelling die helemaal in het teken staat van volume. Een volumineus en sculpturaal body piece, zo luidt de opdracht aan de eerste twee kunstenaars. Dat mag, maar hoeft geen draagbaar fashion item te zijn, maar het moet wel iets bijdragen aan de hedendaagse discussie omtrent body shaming, body positivity, duurzaamheid en ontwikkelingen rondom het gemanipuleerde lichaam. De Belgische Elmo Mistiaen, die AI gebruikt voor het ontwerpen van zijn ‘biomorphic outdoor fashion & weird design’ gaat daarmee als eerste aan de slag.

 

 “Alles wat je 3D kunt printen, kun je ook breien.”

– Noortje van den Elzen

 

Duurzame stalen

Mistiaen is voor dit project gekoppeld aan productontwikkelaar Sarena Huizinga; zij beginnen deze maand samen met het verkennen van de grenzen van de nieuwe machine. Een speerpunt daarbij is het gebruik van duurzame garens, zoals Nederlandse wol en gerecyclede garen van het Tilburgse bedrijf Wolkat. Een van de doelen van dit R&D-traject is dan ook om een serie duurzame stalen te ontwikkelen en die op te nemen in de Sample Studio. Van den Elzen: “Met deze voorbeelden bieden we andere ontwerpers een vliegende start, omdat het onderzoekswerk dan al gedaan is en technische specificaties van de garens voorhanden zijn. Door duurzame garens zichtbaar en tastbaar te maken in al gebreide stalen wordt het logischer om daarmee te gaan werken.” 

Neem dus zeker even een kijkje op de breiafdeling van het TextielLab tijdens je volgende bezoek aan het museum. Je kan er namelijk zomaar een van de kunstenaars tegenkomen en getuige zijn van de nieuwste brei-doorbraak!