Verven met natuurlijke kleurstoffen
27 November 2018
In de bibliotheek van het TextielMuseum merken we dat duurzaamheid een belangrijk thema is. Bezoekers vragen vaak naar boeken over verven met natuurlijke kleurstoffen. Daarom volgt hieronder een selectie van een aantal bijzondere boeken over natuurlijke kleurstoffen die allemaal aanwezig zijn in de bibliotheek.
Jantine Koobs, Natuurlijk Verven Grand Teints
Jantine Koobs begon met het verven van textiel in de jaren 1970. Handwerken was in die tijd zeer populair en verven met natuurlijke kleurstoffen was één van de textieltechnieken die veel gebruikt werd. In die tijd werd geverfd textiel behandeld met giftig kaliumbichromaat, tin en koperbeits, om de kleuren te fixeren. Voor het indigoverven werd in sommige gevallen zelfs zwavelzuur gebruikt. Toen men ontdekte dat deze middelen in ons milieu zeer schadelijk waren, hielden velen ermee op om ze te gebruiken.
Jantine Koobs was er echter van overtuigd dat het mogelijk moest zijn om met houdbare kleuren te verven zonder schadelijke beitsstoffen te gebruiken. Die beitsstoffen werden in het verleden immers niet gebruikt. Bij Madame Lydie Nencki (twee van haar boeken zijn aanwezig in de bibliotheek) in Frankrijk, een bekende Europese verfmeester, leerde Koobs het grand teint en petit teint verven. Oude recepten gebaseerd op de juiste kleurstoffen - uitgaande van de kleurenleer - leveren goed houdbare kleuren op. Dit zijn de grand teints. Met petit teints worden de vluchtige, niet houdbare kleuren bedoeld. Voor deze soorten zijn de giftige stoffen niet nodig.
In workshops en in een uitgebreide serie artikelen over historische verfstoffen in de Spin- en verfkrant (later Vezel magazine) heeft Jantine Koobs haar kennis overgedragen. Door haar recepten en kennis van het verven met natuurlijke verfstoffen vast te leggen in een digitaal boek, kunnen nog meer mensen er gebruik van maken. Het TextielMuseum voegt het boek dan ook graag toe op haar website.
Dominique Cardon, Natural Dyes
De mens gebruikt al meer dan 10.000 jaar natuurlijke kleurstoffen voor het versieren van zichzelf, zijn kleding of zijn omgeving. De ontdekking van mauveine, de eerste synthetische kleurstof, door William Henry Perkin was een culturele revolutie in de geschiedenis van de mensheid. Binnen 50 jaar was het gebruik van natuurlijke kleurstoffen bijna verdwenen, op enkele specifieke toepassingen na.
Door deze culturele revolutie is de kennis van verven met natuurlijke kleurstoffen deels verloren gegaan. Daarnaast verliezen we kennis doordat verschillende verfplanten en dierensoort met uitsterven worden bedreigd. Cardon heeft daarom over de hele wereld onderzoek gedaan naar het gebruik van natuurlijke kleurstoffen. In dit boek deelt zij informatie over zo’n 300 planten en 30 dieren. Zoveel mogelijk informatie uit niet-Europese culturen is er in opgenomen. Per kleurstof vind je informatie over de plant of het dier, de verspreiding ervan, oogst, samenstelling van de kleurstof, verfmethoden, verkregen kleuren, geschiedenis en overig gebruik van de grondstof.
Het document: Dominique Cardon. Natural Dyes : Sources, Tradition, Technology and Science. Londen: Archetype, 2007.
Francois Delamare en Bernard Guineau, Colour
Dit kleine boekje geeft een overzicht van de geschiedenis van verfstoffen en pigmenten. Van het eerste gebruik van pigmenten, zoals oker in grottekeningen tot de uitvinding van synthetische verfstoffen. Omdat kleur overal om ons heen toegepast wordt, denken we er nauwelijks over na, maar kleurstoffen waren vroeger kostbare handelsproducten. In het boek vind je oude verfrecepten en een korte lijst met verschillende benamingen voor kleuren in de Romeinse tijd, in de Middeleeuwen en in de 18e en 19e eeuw. Zoals Bianca M. du Mortier (Conservator kostuum Rijksmuseum) schrijft op Modemuze: ‘een ‘instapper’, maar barstensvol interessante informatie.’
Het document: Francois Delamare en Bernard Guineau, Colour: making and using dyes and pigments. London: Thames & Hudson, 2016.
India Flint, Eco colour
India Flint gebruikt materialen afkomstig uit de natuur om textiel te kleuren. De tentoonstelling ‘Earth Matters’ die van 10 juni tot en met 26 november 2017 in het TextielMuseum te zien was, bevatte een aantal door haar gemaakte jurken. In het boek beschrijft Flint haar werkwijze, inclusief recepten. Zijn verft textiel en papier met ecologisch duurzame contactdrukmethoden en werkt daarbij met materialen zoals bladeren, bloemen, schors, stenen, water, mineralen, botten.
Het document: India Flint, Eco colour: botanical dyes for beautiful textiles. Millers Point: Murdoch Books, 2008. www.indiaflint.com
Geschreven door:
Jantiene van Elk
Bibliotheek
